Er wordt gezegd dat de eerste handelswegen van de mensheid er kwamen voor het transport van zout. Want al is het levensnoodzakelijk, het zout was vroeger slecht verdeeld over de landkaart. Het werd gewonnen uit verre zeeën of mijnen, en dan langzaam over grote afstanden getransporteerd.
Voor de middeleeuwse zoutproductie werd veen gewonnen en verbrand. De as van de verzilte turf werd vervolgens met zeewater vermengd. Het zout werd verkregen door een procedé van mengen en inkoken. Dat gebeurde in zogeheten zoutketen, simpele houten gebouwtjes.
Zout wordt al duizenden jaren gebruikt in voeding en als bewaarmiddel. De allereerste mens kreeg voldoende zout binnen via het vlees dat hij at, maar zodra hij zich ging settelen, aan landbouw begon te doen en minder vlees at, werd het noodzakelijk om extra zout in te nemen.
Zout wordt in Nederland gewonnen door oplosmijnbouw. Diep in de grond zit een zoutlaag. Hier wordt zoet water ingebracht, waarin het zout oplost. Het zoute water (pekel) wordt opgepompt.
In Europa is in het Trias en Perm (245 tot 260 miljoen jaar geleden) een grote zoutlaag ontstaan door het uitdampen van een oude, ondiepe zee, die afgesloten raakte van de landmassa. Later werd die ingedampte zoutlaag bedolven onder nieuwe afzettingen, waardoor ze zich nu tot enkele kilometers diep bevindt.
Vroege jagers konden een constante aanvoer van zout uit vlees verkrijgen, maar landbouwgroepen moesten het zoeken door dierensporen naar zoutlagen te volgen . De oude Egyptenaren waren de eersten die de conserveringsmogelijkheden van zout beseften.
Het toevoegen van zout aan voedsel begon relatief recent, ongeveer 5000 jaar geleden . Naarmate mensen er steeds meer aan verslaafd raakten, werd zout het belangrijkste handelsobject en de economische basis van verschillende rijken.
Gedurende miljoenen jaren hebben regen, rivieren en beken over rotsen gespoeld die de verbinding natriumchloride (NaCl) bevatten, en het naar de zee gebracht . Een deel van het zout in de oceanen komt van onderzeese vulkanen en hydrothermale bronnen. Wanneer water verdampt van het oppervlak van de oceaan, blijft het zout achter.
Zoutlagen in de Twentse bodem
Deze zoutlagen zijn honderden miljoenen jaren geleden ontstaan door verdamping van een binnenzee, die toen West Europa bedekte. Toen in opdracht van De baron Van Heeckeren in 1887 in Delden een drinkwaterput werd geslagen, kwam dit steenzout op een diepte van 520 meter naar boven.
In zee zit zout water, het zal je niet verbazen. Maar niet iedere zee is even zout.
In de middeleeuwen werd zout vervoerd over speciaal voor dat doel aangelegde wegen . Een van de bekendste van deze wegen is de Oude Zoutroute in Noord-Duitsland, die liep van de zoutmijnen naar de scheepvaarthavens.
Hoewel er in de wereld veel zout is, was het lange tijd een erg schaars en dus kostbaar goed. Reden is dat er weinig plaatsen zijn waar zout zomaar voor het grijpen ligt. Veelal bevindt het zich een paar honderd meter onder de bodem. Zout is immers altijd het restant van zeewater dat is verdampt.
Commercieel zout wordt vervaardigd uit steenzout, maar ook uit zeewater en andere natuurlijke en kunstmatige pekels . De meeste kunstmatige pekels worden verkregen door water in ondergrondse zoutbedden te pompen. Een aanzienlijke hoeveelheid pekel zelf wordt direct gebruikt in industriële landen.
Het eerste echte betaalmiddel was zout. Zout was een kostbaar product omdat er levensmiddelen in bewaard konden worden. In het Romeinse Rijk werden de soldaten dan ook uitbetaald in 'sal', het Latijnse woord voor zout. Aan deze vorm van loon dankt het woord 'salaris' haar bestaan.
Zout komt in de natuur voor in de grond als steenzout op plaatsen waar in een geologisch verleden binnenzeeën zijn opgedroogd, in feite is dat dus zeezout. Het wordt daaruit al eeuwen gewonnen b.v. bij Salzburg, dat niet voor niets zo heet: Salz is namelijk het Duitse woord voor zout.
Zeezout wordt op een natuurlijke, ecologische en duurzame manier gewonnen door het indampen van zuiver zeewater in zoutbekkens. Door de unieke combinatie van zon en wind wordt een zoutkorst gevormd die na verloop van tijd machinaal geoogst wordt.
Zoutgehalte beïnvloedt bijna alle aspecten van de ontwikkeling van planten, waaronder: kieming, vegetatieve groei en reproductieve ontwikkeling. Bodemzoutgehalte veroorzaakt ionentoxiciteit, osmotische stress, nutriëntentekort (N, Ca, K, P, Fe, Zn) en oxidatieve stress bij planten, en beperkt zo de wateropname uit de bodem .
Zout kan op natuurlijke wijze en/of door menselijke invloeden in uw bodem terechtkomen. Zout kan natuurlijk ontstaan door fysieke of chemische verwering. De onderdompeling van de bodem in zeewater kan ook het zoutgehalte verhogen, en stijgende zeespiegels vergroten het risico op doorsijpeling in gebieden die onder zeeniveau liggen.
De eerste sporen van zoutwinning zijn gevonden in China en dateren van ongeveer 5500 jaar voor onze jaartelling. Ook in het Oude Egypte kende men reeds het gebruik van zout, niet alleen als smaakstof bij het eten, maar voornamelijk als conserveringsmiddel voor voedsel en als cruciaal component bij het mummificeren.
Zout komt uit twee hoofdbronnen: zeewater en het natriumchloride mineraal haliet (ook bekend als steenzout) . Steenzout komt voor in uitgestrekte lagen van sedimentaire evaporietmineralen die ontstaan door het opdrogen van ingesloten meren, playas en zeeën.
Het zout komt van verwering en vulkanische activiteit . De oceaan is al heel vroeg in de geschiedenis van de aarde gevormd, zodra water in contact komt met gesteente, beginnen verweringsprocessen. Deze logen (lossen op) de oplosbare elementen bij voorkeur uit het gesteente (natrium, calcium, magnesium, kalium etc.).
Natriumchloride of gewoon zout is de chemische verbinding NaCl, samengesteld uit de elementen natrium en chloride. Zout komt van nature voor in veel delen van de wereld als het mineraal haliet . Zeewater bevat veel zout; het bevat gemiddeld 2,6% (op gewicht) NaCl, of 78 miljoen metrische ton per kubieke kilometer.
Heb je ('t) ooit zoo zout gegeten? d.w.z, eig. heb je ooit zoo iets sterks geproefd?; bij overdr.: heb je ooit zoo iets vreemds, zonderlings beleefd of gehoord? Vgl.
Vroege menselijke jagers verkregen hun zout door het eten van dierlijk vlees . Toen ze zich op landbouw richtten en het dieet veranderde, ontdekten ze dat zout (misschien als zeewater) groenten dezelfde zoute smaak gaf die ze gewend waren van vlees.
Pioniers en Amerikaanse Indianen verkregen zout door water uit een zoutbron te koken . Er was 800 tot 1000 gallons zout water nodig om een bushel zout te maken.