Voor de middeleeuwse zoutproductie werd veen gewonnen en verbrand. De as van de verzilte turf werd vervolgens met zeewater vermengd. Het zout werd verkregen door een procedé van mengen en inkoken. Dat gebeurde in zogeheten zoutketen, simpele houten gebouwtjes.
Er wordt gezegd dat de eerste handelswegen van de mensheid er kwamen voor het transport van zout. Want al is het levensnoodzakelijk, het zout was vroeger slecht verdeeld over de landkaart. Het werd gewonnen uit verre zeeën of mijnen, en dan langzaam over grote afstanden getransporteerd.
Herkomst. Zout komt in de natuur voor in zoutmijnen, zeeën en oceanen, en zelfs in sommige landplanten. Het wordt gewonnen door zeewater te verdampen of door zoutlagen uit de grond te halen. In Nederland is er bijvoorbeeld een bekende zoutwinninglocatie in de regio Twente.
Uit de oceaanbodem
Het zout in de zee komt uit de grond. Sodium (een belangrijk bestanddeel van zout) komt uit de oceaanbodem. Chloride (een ander bestanddeel van zout) komt uit het binnenste van de aarde door middel van vulkanen. Samen vormen sodium en chloride zout.
Hoewel er in de wereld veel zout is, was het lange tijd een erg schaars en dus kostbaar goed. Reden is dat er weinig plaatsen zijn waar zout zomaar voor het grijpen ligt. Veelal bevindt het zich een paar honderd meter onder de bodem. Zout is immers altijd het restant van zeewater dat is verdampt.
Vóór de industrialisatie was het extreem duur en arbeidsintensief om de grote hoeveelheden zout te oogsten die nodig waren voor het conserveren en kruiden van voedsel . Dit maakte zout tot een extreem waardevol product. Hele economieën waren gebaseerd op zoutproductie en -handel.
Een ounce zout kon ooit worden geruild voor een ounce goud. Nu is het idee lachwekkend, met goudkosten die oplopen tot meer dan $ 2.000 per ounce, terwijl 26 ounces zout slechts $ 1 waard is .
In elke liter zeewater zit ongeveer 35 gram zout, dat is vergelijkbaar met 3 afgestreken eetlepels keukenzout. En de zee smaakt ook zout, zoals iedereen weet die wel eens een flinke slok heeft binnengekregen. Dat zout in het zeewater komt van rivieren die in de zee uitmonden.
Door het extreem warme en droge klimaat verdampt het grootste deel van het aangevoerde water waardoor zout en andere mineralen achterblijven. Hierdoor is de Dode Zee ontstaan en met 420 meter onder het zeeniveau is dit de laagst gelegen plek op aarde.
Het oudste zout is zo'n 600 miljoen jaar oud. Zo oud zout vind je in Punjab, Salt Range en Siberië. In Nederland is het zout tussen de 255 en 200 miljoen jaar oud. Het zout dat in Nederland uit de bodem wordt gehaald is tussen de 255 en 225 miljoen jaar oud.
De vroegste methode van zoutproductie was door verdamping, waarbij zeewater of pekel in de zon werd gelaten om te drogen . Zout werd ook verkregen uit zoutmijnen of zoutbronnen, waar het van nature kon worden gevonden in de vorm van steenzout of pekel.
Het toevoegen van zout aan voedsel begon relatief recent, ongeveer 5000 jaar geleden . Naarmate mensen er steeds meer aan verslaafd raakten, werd zout het belangrijkste handelsobject en de economische basis van verschillende rijken.
De ontdekking van zout wordt niet aan een specifiek individu toegeschreven , omdat zout al sinds de prehistorie bekend is bij mensen. Het gebruik van zout dateert van vóór de geschreven geschiedenis, en bewijs suggereert dat vroege mensen zout verkregen uit natuurlijke bronnen zoals zoutmijnen, zoutbronnen of door zeewater te verdampen.
De eerste sporen van zoutwinning zijn gevonden in China en dateren van ongeveer 5500 jaar voor onze jaartelling. Ook in het Oude Egypte kende men reeds het gebruik van zout, niet alleen als smaakstof bij het eten, maar voornamelijk als conserveringsmiddel voor voedsel en als cruciaal component bij het mummificeren.
Het eerste echte betaalmiddel was zout. Zout was een kostbaar product omdat er levensmiddelen in bewaard konden worden. In het Romeinse Rijk werden de soldaten dan ook uitbetaald in 'sal', het Latijnse woord voor zout. Aan deze vorm van loon dankt het woord 'salaris' haar bestaan.
Zoutwinning vindt plaats in Twente, Oost-Groningen en Noordwest-Friesland. Jaarlijks produceren drie bedrijven, dat zijn AkzoNobel, Frisia Zout en Nedmag, ongeveer 6,5 miljoen ton zout. In 2011 werd een nieuwe concessie toegekend aan Frisia Zout voor winning onder de Waddenzee.
De Dode Zee bestaat voor 33% uit zouten en heeft daarmee het hoogste mineraalgehalte ter wereld. Door deze zouten is het niet mogelijk om te zwemmen in het water. Zelfs een professionele zwemmer gaat niet kopje onder. Wel kan je er in blijven drijven.
Blijf niet langer dan 15 minuten in de Dode Zee
Door de hoeveelheid zout in de Dode Zee is het niet aan te raden om langer dan 15 minuten te blijven dobberen. Het zout heeft een reinigende werking voor je huid, maar wanneer je te lang erin blijft droogt je huid juist uit.
Zoet versus zout water
De oppervlakte bedraagt 422.000 km². De Zwarte Zee wordt gevoed door vijf grote rivieren: de Donau, de Dnjepr, de Dnjestr, de Don en de Koeban. Zij zorgen voor de enorme hoeveelheid zoet water. Langs de Bosporus komt dan weer erg zout water binnen.
Neerslag is altijd zoet
Als zeewater verdampt, dan stijgt die damp op en ontstaan er wolken. Uit die wolken valt weer regen op aarde. Het zout uit de zee verdampt bijna niet mee, dat blijft achter in de zee. Neerslag is daarom altijd zoet.
Wanneer je zout zeewater drinkt, is het lichaam niet meer in staat om het zout uit het lichaam te spoelen. Door dit proces verlies je kostbare vloeistoffen en word je nog meer gedehydrateerd! Je spieren zullen verschrompelen, je krijgt hartritmestoornissen en je zal uiteindelijk sterven van uitdroging.
Een bekende (en hele zoute!) gesloten zee is de Dode Zee. De saliniteit van de Dode Zee is maar liefst 337 promille, bijna tien keer zo hoog als het gemiddelde zoutgehalte van een open zee. De Dode Zee is zo zout doordat deze zee het water opvangt uit rivieren uit een bijzonder groot stroomgebied.
Het meest verfijnde, meest smaakvolle en kostbaarste zout ter wereld, dat is fleur de sel. Dit zeezout wordt op duurzame wijze gewonnen, en is een echte topper in de keuken. Het geeft uw gerechten een exclusieve toets en een verfijnde smaak.
Zout was noodzakelijk om in leven te blijven, maar het was schaars in de bossen van West-Afrika. Zout werd zijn gewicht in goud waard . En omdat goud zo overvloedig aanwezig was Overvloedig (bijvoeglijk naamwoord): in grote hoeveelheden aanwezig of beschikbaar 7 in het koninkrijk, verkreeg Ghana een groot deel van zijn rijkdom door handel met de Arabieren.
Zout was niet alleen essentieel voor conservering, maar het werd ook een waardevol handelsartikel. De oude Mesopotamiërs en Egyptenaren gebruikten zout als een vorm van valuta, en ruilden het voor goederen en diensten .