Het is eigenlijk heel simpel. Met wortel bedoelen ze het oranje gedeelte dat onder de grond groeit. Een peen is de gehele plant, dus het oranje, eetbare stuk mét loof.
Bij wortelen eet je de wortel van de plant, net als bij rode bietjes, die zitten onder de grond. Knollen zitten ook onder de grond. Knolgroenten zijn bijvoorbeeld aardappelen of knolselderij.
Wortel is een groente. Bospeentjes zijn lange slanke wortelen, die worden verkocht in bossen met het loof er nog aan. Als ze gewassen en zonder loof verkocht worden, heet het waspeen. Winterpeen of winterwortel is een grote wortel.
De structuur heeft ook invloed op de smaak: de winterpeen is volzoet maar heeft een hardere, minder fijne structuur dan de bospeen. De winterpeen bevat minder vocht dan de bospeen, dit maakt het een minder geschikte keuze om rauw te eten.
Winterpenen bereiden en bewaren
De wortels is heel goed rauw te eten, deze is dan knapperig en stevig. Wortels kunnen ook worden gekookt, gebakken, gegrild, gepureerd en roergebakken. De winterpenen kunnen het beste op de fruitschaal worden bewaard.
Waarom is de winterpeen goed voor je gezondheid:
De winterpeen bevat volop bètacaroteen. Bètacaroteen is het stofje waar wortels hun opvallende oranje kleur aan te danken hebben. In je lichaam kan bètacaroteen worden omgezet in vitamine A. Deze vitamine is betrokken bij de goede werking van je ogen.
3 Ook de schil is eetbaar!
Wortelen hoef je eigenlijk niet te schillen, want ook de schil is eetbaar. Toch doen we dat meestal wél, want de schil kan een beetje bitter smaken. Gebruik in dat geval een dubbelzijdige dunschiller, zo klaar je de klus in de helft van de tijd.
De best smakende rassen waren Namur, Nerac en ras 55-300 van Rijk Zwaan. Van deze drie rassen staat het ras Namur al langer bekend om zijn goede smaak. De professionele smaaktest werd uitgevoerd door een expert panel van vijf getrainde proevers van PPO Glastuinbouw (tabel 5).
Was de winterpeen, snijd het 'kontje' eraf en schil de winterpeen met een mes of een dunschiller. De kooktijd voor een hele winterpeen is 20-25 minuten, voor plakken winterpeen ca. 7 minuten.
Wil je toch extra smaak toevoegen? Dan zijn er een hoop kruiden en specerijen geschikt voor worteltjes. De volgende kruiden en specerijen passen er perfect bij: peterselie, rozemarijn, laurierblad, salie, tijm en kruidnagel. Rooster ze bijvoorbeeld in de oven met knoflook en rozemarijn.
Teveel kalium kan diarree veroorzaken, maar om aan zo'n gehalte te komen, moet je extreem veel wortels bijvoeren. De geleerden zijn het er niet helemaal over eens wat een veilige marge is voor het bijvoeren van wortels. Er wordt door voedingsdeskundigen gesproken over 5 tot wel 12 kilo per dag.
Als je groenten kookt in een pan met kokend water, gaat er zo'n 20 tot 50 procent van de vitamines en mineralen verloren. Hoe langer de wortelen worden gekookt, des te meer voedingsstoffen er verloren gaan. Toch is het goed om je te realiseren dat het eten van rauwe wortels het gezondste is.
'De naam 'winterpeen' komt voort uit het feit dat deze wortel gedurende de winter goed bewaard kan worden. Ze bewaarden vroeger winterpenen in een grote en diepe kuil in de grond. Op deze manier konden ze de winterwortels goed bewaren, in een vorstvrije plek.
Veel mensen snijden de broccoliroosjes van de stam en gooien de stam vervolgens weg. Zonde! De stronk is net zo smakelijk en zelfs voedzamer dan de roosjes. Schil de stam en snijd hem in kleine stukjes of dunne plakjes, zo gebruik je de hele broccoli in je gerecht en voorkom je onnodige voedselverspilling.
Een winterpeen is de dikkere variant van wortelen, met oranje kleuren wordt met loof verkocht zodra ze vers uit de grond komen. Maar je ziet ze vooral zonder loof en hier in Nederland kennen we deze uiteraard omdat hij vaak wordt gebruikt in hutspot.
Na 10 à 15 minuten koken, schep je de wortels over in koud water met ijsklontjes. Was de wortels hierin en wanneer je deze uit het water haalt, zul je zien dat de schil zo van de wortels af glijdt. Ze zijn helemaal klaar om gebruikt te worden!
Er zijn veel verschillende kleuren wortels en elke kleur heeft weer zijn eigen unieke voordelen voor de gezondheid. Zo zijn oranje wortels een goede bron van vitamine A en bètacaroteen (een precursor van vitamine A), krachtige antioxidanten en vezels.
Winterwortels kun je een paar weken bewaren. Dat maakt ze ideaal om standaard in huis te hebben. Rauw en goed gewassen is peen een lekker gezond en knapperig tussendoortje, maar je kunt ze ook koken, bakken, roerbakken en stoven. Je kunt winterpeen het beste op de fruitschaal bewaren.
Maar is het wel nodig om de schil eraf te halen? Goed nieuws; de meeste vitaminen van de wortel zitten direct onder de schil, en de meeste smaak zit ín de schil. Het is dus niet per se nodig om ze te schillen, dan verwijder je de meeste vitamines. Wel is het belangrijk dat je wortels eerst goed wast.
Het bekendste gezondheidsvoordeel van wortels is dat je ogen er baat bij hebben. Dit komt door het hoge gehalte aan beta-caroteen. Dit stofje kan in je lichaam omgezet worden in vitamine A, dat onder meer nodig is voor het goed functioneren van de ogen. Met name voor het aanpassen van je ogen in de duisternis.
Je kunt de winterwortel het beste op een koele (12-15°C) plaats bewaren. Daar is hij tot wel een paar weken houdbaar. Bewaar hem alleen niet in de koelkast, want dan is hij vaak nog maar 7 dagen goed. De winterwortel kun je wel invriezen na 2-4 minuten blancheren.
De smaak van bospeen is licht zoetig en typisch wortelachtig en meer uitgesproken dan die van waspeen. Winterpeen zijn grote, vlezige, fel oranje gekleurde wortelen.
Volgens Emily S. Mohn en Elizabeth J. Johnson, wetenschappers aan het Antioxidants Research Laboratory van de Tufts University, “ is het volkomen veilig om deze wortelgroente ongeschild te eten .” De schil is zelfs erg gezond voor ons, omdat deze de hoogste concentraties vitamine C en niacine van alle wortels bevat.
Alleen wortel die in reepjes of plakjes is gesneden kun je invriezen. Blancheer de wortel dan wel vooraf 2 minuten. In een goed gesloten zakje is de wortel dan tot 12 maanden houdbaar bij minimaal -18°C.
Groenten zoals prinsessenbonen, (dop)erwten, peultjes, aubergines en champignons bevatten natuurlijke plantengifstoffen. Omwille van die reden wordt aangeraden om deze groenten niet te vaak rauw te eten.