Als je te veel bètacaroteen binnenkrijgt kan je huid verkleuren. Dit noemen we carotinemie en het ontstaat door een ophoping van bètacaroteen in je bloed. Verder zijn er geen negatieve bijwerkingen van een teveel aan bètacaroteen bekend.
Veilige inname
Bij hoge innames van antioxidanten kunnen ongewenste effecten optreden die het tegenovergestelde zijn van een normale antioxidantwerking. Dit heet een pro-oxidant effect. Dit geldt ook voor bètacaroteen. De veilige inname van bètacaroteen uit voeding en voedingssupplementen is 15 milligram per dag.
De stof wordt omgezet in vitamine A en draagt hierdoor bij aan een goede weerstand en is van belang voor een gezonde huid, het haar, de tanden en botten en voor de ontwikkeling van de groei. Ook is het van belang voor het gezichtsvermogen. Het lichaam kan betacaroteen naar behoefte omzetten in vitamine A.
Bètacaroteen komt voor in (donker)groene bladgroente, zoals spinazie, en in koolsoorten. Ook wortelen bevatten erg veel bètacaroteen, net als mango's en mandarijnen. Bètacaroteen geeft de karakteristieke kleur aan oranje en gele groenten en fruit.
Vitamine A (zie tekstbox voor uitleg terminologie) is belangrijk voor het goed functioneren van de ogen, en daarnaast ook belangrijk voor bijvoorbeeld de huid, groei en weerstand. Maar een te hoge inname kan leverschade veroorzaken en bij zwangere vrouwen geeft het risico op een kind met een aangeboren afwijking [1].
Een teveel aan vitamine A kan schade brengen aan de lever, het zenuwstelsel, de botten en de huid. Bètacaroteen heeft geen toxisch effect, maar een langdurige hoge inname kan wel zorgen voor een gele, oranje verkleuring van de huid.
Een hoge inname van bètacaroteen veroorzaakt niet dezelfde problemen als kant-en-klare vitamine A. Het consumeren van grote hoeveelheden bètacaroteen kan de huid geeloranje kleuren , maar deze aandoening is ongevaarlijk en verdwijnt als u er minder van eet.
Bètacaroteen behoort tot de plantaardige carotenoïden; pigmenten die fruit en groenten geel, oranje en rood kleuren. Enzymen in het spijsverteringskanaal zetten een deel van het bètacaroteen om in vitamine A.
Ons lichaam kan vitamine A niet zelf maken. Daarom moeten we het via ons voedsel binnenkrijgen. Vitamine A komt voor in lever, vis, melkproducten, boter, margarine, eierdooier, donkergroene bladgroenten, koolsoorten en geeloranje gekleurde groenten en fruit.
Een wortel voorziet in dagelijkse behoeft aan vitamine A
100 g rauwe wortelen levert 1067 µg vitamine A en dit vooral in de vorm van bèta-caroteen (ongeveer 6400 µg) (2). Dit komt overeen met ruim 1,5 maal de gemiddelde dagelijkse aanbeveling voor vitamine A.
We hebben vitamine A nodig voor een goed zicht en gezonde ogen, voor een sterk immuunsysteem en voor een gezonde huid en slijmvliezen. Het nemen van grote doses vitamine A kan giftig zijn, maar uw lichaam zet alleen zoveel vitamine A om uit bètacaroteen als het nodig heeft. Dat betekent dat bètacaroteen wordt beschouwd als een veilige bron van vitamine A.
Pigmentatie: Betacaroteen heeft zowel een blekende als een bruinende werking . Het helpt bij het verminderen van pigmentatie bij aandoeningen zoals melasma, maar interessant genoeg helpt het tegelijkertijd ook bij het veroorzaken van pigmentatie bij aandoeningen van witte vlekken zoals vitiligo.
Je vindt bètacaroteen of pro-vitamine A vooral in groenten. Alle oranje groenten zijn goede bronnen van deze stof: denk bijvoorbeeld aan wortel, pompoen en zoete aardappel. Maar ook bladgroenten zoals boerenkool, spinazie en andijvie zijn rijk aan bètacaroteen.
Voor orale doseringsvormen (capsules of kauwtabletten): Volwassenen en tieners: 6 tot 15 milligram (mg) bètacaroteen (het equivalent van 10.000 tot 25.000 eenheden vitamine A-activiteit) per dag . Kinderen: 3 tot 6 mg bètacaroteen (het equivalent van 5.000 tot 10.000 eenheden vitamine A-activiteit) per dag.
Samenvatting: Belangrijke voedingsstoffen voor de lever zijn choline, taurine, l-cysteïne, zink, selenium en vitamine C.
In zijn natuurlijke vorm komt bèta-caroteen voor in groenten en fruit, vooral in wortelen, zoete aardappelen, rode bieten, tomaten, paprika's, abrikozen, meloenen en mango's.
Teveel vitamine A kan leiden tot een afname van vitamine C. Vitamine A is een antagonist, oftewel een tegenwerker, van vitamine D. Een hoge dosis vitamine A kan de vitamine K-opname tegengaan. Vitamine B2 is nodig bij de omzetting van de actieve vorm van vitamine B6.
Bèta-caroteen heeft daarnaast wel een eigen bovengrens. Op basis van advies van de EFSA (Eurepean Food Safety Authority) adviseert het Vitamine Informatie Bureau om niet meer dan 15 mg bèta-caroteen per dag via supplementen te gebruiken. Dit advies geldt voor de gehele bevolking (inclusief zware rokers).
Vitamine C (ascorbinezuur), vitamine E (α-tocoferol) en β-caroteen worden beschouwd als belangrijke antioxidanten bij mensen. In vitro-onderzoeken suggereren dat ze beschermen tegen schade door vrije radicalen door vrije zuurstofradicalen te verminderen en antioxidantreserves aan te vullen (7–9).
Hoewel het ongewoon is, nemen mensen een overdosis vitamine A; maar als het aankomt op het eten van wortels is een overdosis onmogelijk . Omdat ze bekend staan om hun gunstige effecten op de gezondheid van de ogen en het zicht, wordt gedacht dat wortels vol zitten met vitamine A, maar ze bevatten in feite geen vitamine A in actieve vorm.
Vitamine A zit vooral in dierlijke voedingsbronnen zoals vis en melkproducten, maar vegans kunnen via de voeding bètacaroteen binnenkrijgen. Bètacaroteen zit onder meer in wortelen en zoete aardappelen. Zelfbruiner. Je kunt natuurlijk ook bruin worden zonder in de zon te moeten.
Bètacaroteen lijkt niet giftig te zijn in grote doses. Maar hoge doses gedurende een lange tijd kunnen leiden tot carotenemie . Dit zorgt ervoor dat uw huid geeloranje wordt. Te veel bètacaroteen is een probleem voor sommige mensen.
Er is vastgesteld dat voedingssupplementatie met β-caroteen een beschermend effect heeft op leverschade . Bij ratten met monocrotaline-geïnduceerde steatose namen vetophoping en bloedingen in de lever af met β-caroteensupplementatie (89). 9-cis β-caroteen is een isomeer van β-caroteen.
Het moet worden benadrukt dat sommige onderzoeken aangeven dat een hogere inname van β-caroteen verband kan houden met een lagere prevalentie van depressie, angst en stress [104].