Wat kun je het beste eten als je misselijk bent?

Misselijkheid kan op elk moment van de dag de kop opsteken en kan allerlei verschillende oorzaken hebben. Het kan te maken hebben met iets onschuldigs zoals te snel eten of bijvoorbeeld stress, maar het kan ook een symptoom zijn van een virusinfectie, voedselvergiftiging, migraine of zelfs zwangerschap. Vaak is misselijkheid het directe gevolg van een verstoorde balans in het maag-darmkanaal, waarbij de maag geïrriteerd reageert op voedsel of geuren. Soms ontstaat er dan een hevige braakneiging die ook weer tot vochtverlies kan leiden. De overgang van milde misselijkheid naar overgeven kan heel snel verlopen, wat onzekerheid en ongemak met zich meebrengt. Daarnaast spelen smaak- en reukgevoel een sterke rol: zodra bepaalde geuren of smaken te sterk worden ervaren, kan dit de maag nog verder van streek maken.

Het is begrijpelijk dat het bij misselijkheid lastig is om te bedenken wat er wel of juist niet kan worden gegeten. Zeker als de maag al heftig protesteert, is het niet aantrekkelijk om zomaar willekeurig iets te pakken. Toch kan het kiezen van de juiste voedingsmiddelen en dranken een groot verschil maken. Bepaalde etenswaren hebben namelijk een verzachtende werking op de maag, terwijl andere producten de klachten alleen maar kunnen verergeren. In het dieet dat bij misselijkheid kan helpen, staan milde smaken en licht verteerbare voedingsstoffen centraal. Dat zorgt ervoor dat de maag niet nog meer wordt belast en de kans op overgeven zo klein mogelijk blijft. Tegelijkertijd is het van belang om voldoende vocht binnen te krijgen om uitdroging te voorkomen.

Wat volgt, is een overzicht van de belangrijkste oorzaken van misselijkheid, een lijst van aanbevolen voeding en dranken, en enkele praktische adviezen om rekening mee te houden als er last is van een onrustige maag. Deze informatie is bedoeld om houvast te geven en kan helpen om sneller weer wat comfortabeler te voelen.

Oorzaken van misselijkheid

Misselijkheid kan uit tal van bronnen voortkomen en kent veel gradaties. De meest voorkomende oorzaken zijn:

• Maagklachten: Een overgevoelige maag, een maagontsteking of reflux kan voor misselijkheid zorgen. Ook wanneer de maag te lang leeg blijft, kan irritatie optreden die tot misselijkheid leidt.
• Voedselvergiftiging: Bacteriën of toxines in bedorven eten kunnen de maag en darmen flink van streek maken. Dit gaat vaak samen met diarree en krampen.
• Virusinfecties: Buikgriep of andere virussen kunnen leiden tot misselijkheid en braken, vooral wanneer het immuunsysteem verzwakt is.
• Zwangerschap: Vooral in het eerste trimester treedt er vaak misselijkheid en soms braken op, beter bekend als ochtendmisselijkheid.
• Migraine of stress: Wanneer de hormoonbalans of het zenuwstelsel ontregeld raakt, kan misselijkheid een bijverschijnsel zijn. Bij stress wordt de maag minder goed doorbloed en raakt de spijsvertering ontregeld.
• Medicatie en medische behandelingen: Sommige medicijnen of bijvoorbeeld chemotherapie kunnen als bijwerking misselijkheid geven.

Het herkennen van de oorzaak van de misselijkheid kan helpen om gerichte stappen te nemen. Bij zwangerschapsmisselijkheid is het bijvoorbeeld raadzaam om kleine beetjes verspreid over de dag te eten, terwijl bij voedselvergiftiging juist extra hydratatie en rust de hoogste prioriteit heeft.

Licht verteerbare voedingsmiddelen

Wanneer de maag van slag is, kan het eten van zware en vetrijke maaltijden de klachten verergeren. Onderstaande voedingsmiddelen hebben doorgaans een milde smaak, zijn relatief makkelijk te verteren en kunnen bijdragen aan herstel:

• Droge toast en crackers: Deze bevatten weinig vet en kunnen helpen de maag te kalmeren. Door de neutrale smaak irriteren ze bovendien nauwelijks.
• Beschuit of rijstwafels: Ook dit zijn voorbeelden van droge, knapperige producten die de maag niet te veel belasten. Ze nemen overtollig maagzuur gedeeltelijk op, wat de misselijkheid kan verminderen.
• Witte rijst of gekookte aardappelen: Een simpele basis voor een wat stevigere maaltijd zonder al te veel vet of sterke kruiden. De zachte textuur helpt de maag tot rust te komen.
• Bananen: Deze worden vaak aangeraden vanwege het hoge kaliumgehalte en de zachte structuur. Bananen geven ook energie en leveren belangrijke mineralen die van pas komen wanneer er vochtverlies is geweest door braken.
• Gember: Al eeuwenlang wordt gember als huismiddel gebruikt tegen misselijkheid. Het kan vers worden toegevoegd aan thee, verwerkt worden in gerechten of als (eventueel gekonfijt) tussendoortje worden genuttigd.
• Appelmoes en gepureerde groente: Deze zachte voedingsmiddelen zijn makkelijk te eten en liggen licht op de maag. Zelfgemaakte appelmoes zonder toegevoegde suikers kan vooral prettig zijn wanneer zoete geuren en smaken niet te sterk aanwezig mogen zijn.

Kalmerende drankjes

Voldoende drinken is essentieel om uitdroging te voorkomen, zeker als er wordt overgegeven of wanneer het zweet uitbreekt. Tegelijkertijd kunnen sommige dranken de maag onrustig maken, vooral als ze erg zoet, koolzuurhoudend of sterk gekruid zijn. Een paar aanbevelingen:

• Water: Simpel en altijd de basis. Kleinere slokjes lauw of op kamertemperatuur zijn vaak gemakkelijker te verdragen dan ijskoud water.
• Gemberthee: Deze is razend populair bij misselijkheid. Gember werkt verzachtend op de maag, heeft ontstekingsremmende eigenschappen en helpt gasvorming te verminderen.
• Kamillethee of muntthee: Beide theesoorten staan bekend om de rustgevende werking op maag en darmen. Ook hier zijn kleine hoeveelheden verdeeld over de dag aan te raden.
• Heldere bouillon: Een lichte kip- of groentebouillon is rijk aan mineralen en zouten, wat helpt om de elektrolytenbalans op peil te houden. Te vette of te gekruide varianten zijn minder geschikt.
• Koolzuurvrije sportdrank: In sommige situaties kan een isotone of licht-hypotone sportdrank helpen om de vocht- en mineraalbalans te herstellen, maar altijd in kleine porties en bij voorkeur zonder prikkelende smaakstoffen.

Tactische eetgewoonten

Naast het kiezen van geschikte voedingsmiddelen helpt het om ook het eetpatroon en de manier van eten aan te passen:

• Kleine porties, vaker op de dag: Zo wordt de maag niet overbelast en kan het lichaam stap voor stap voedsel verwerken. Dit kan vooral bij zwangerschapsmisselijkheid of een gevoelige maag enorm helpen.
• Rustig kauwen: Voedsel dat al goed verkleind is, is gemakkelijker te verteren. Dit voorkomt extra inspanning van de maag en reduceert de kans op braakneigingen.
• Neutrale smaken en geuren: Sterke kruiden, pittige specerijen en intense geuren kunnen de misselijkheid oproepen of verergeren. Milde producten zonder intense aroma’s zijn dan een veiligere keuze.
• Vermijden van vette voedingsmiddelen: Vetten zijn moeilijker te verteren en kunnen snel voor een zwaarder gevoel zorgen. Bij acute misselijkheid is het beter om vetarme alternatieven te kiezen.
• Temperatuur van voeding en drank: Extreme temperaturen kunnen de maag irriteren. Kies liever voor lauwwarme of op kamertemperatuur gebrachte producten in plaats van ijs- of juist kokendhete etenswaren.

Omgevingsfactoren en rust

De plek waar wordt gegeten en het moment van de dag kunnen eveneens invloed hebben op misselijkheid. Het kan helpen om:

• In een goed geventileerde ruimte te eten: Frisse lucht kan de kans op plotselinge braakneigingen verkleinen. Stille ventilatie helpt bovendien bij het afvoeren van eventuele sterk ruikende luchtjes.
• Sterke geuren of indringende kooklucht te vermijden: Wie zich misselijk voelt, kan heftig reageren op bak- of braadgeuren. Het is dan verstandig om iemand anders te laten koken of te kiezen voor maaltijden die weinig geur afgeven.
• Na het eten even rechtop te blijven zitten: Meteen plat liggen kan ervoor zorgen dat maagzuur omhoogkomt, wat misselijkheid versterkt. Een lichte wandeling of rustig zitten helpt de spijsvertering.
• Ontspanningsoefeningen of ademhalingstechnieken te gebruiken: Een gespannen lichaam kan de maag nog meer onder druk zetten. Kalmerende ademhaling kan net het verschil maken om misselijkheidsklachten te verminderen.

Extra aandachtspunten

Wanneer de misselijkheid langer aanhoudt of gepaard gaat met hevig braken, kan uitdroging op de loer liggen. Dan is het van belang om alert te zijn op signalen als donkere urine, duizeligheid of sufheid. In dat geval kan een rehydratatiedrank (zonder prik) of extra mineralen nuttig zijn. Bij aanhoudende misselijkheid is het verstandig om een deskundige in te schakelen, zeker als er geen verbetering optreedt na het aanpassen van de voedingsgewoonten. Bepaalde onderliggende aandoeningen kunnen ook misselijkheid veroorzaken, en medisch advies is dan onmisbaar.

In veel gevallen helpt het lichaam zelf om geleidelijk weer in balans te komen. Door zorgvuldig te letten op voeding en drank, de maag niet te overbelasten en te zorgen voor voldoende rust, kan misselijkheid vaak onder controle worden gehouden of zelfs worden verminderd. Het herkennen en vermijden van factoren die de klachten verergeren, draagt ook bij aan een sneller herstel.