Hoe kun je voedselverspilling voorkomen?
Voedselverspilling is een wereldwijd probleem dat grote ethische, economische en ecologische gevolgen heeft. Jaarlijks wordt ongeveer een derde van al het voedsel dat voor menselijke consumptie wordt geproduceerd, verspild. Dit komt neer op ongeveer 1,3 miljard ton voedsel per jaar. Deze verspilling heeft niet alleen invloed op onze portemonnee, maar draagt ook bij aan de wereldwijde voedselonzekerheid en klimaatverandering. Voedselproductie verbruikt enorme hoeveelheden water, energie en andere hulpbronnen, en als voedsel wordt verspild, gaan deze kostbare hulpbronnen ook verloren. Bovendien draagt rottend voedsel op stortplaatsen bij aan de uitstoot van broeikasgassen, met name methaan, dat een veel krachtiger effect heeft op de opwarming van de aarde dan kooldioxide. Gelukkig zijn er veel praktische stappen die consumenten kunnen nemen om voedselverspilling te verminderen, geld te besparen en hun ecologische voetafdruk te verkleinen.
Plan je maaltijden
Maaltijdplanning is een van de meest effectieve manieren om voedselverspilling te verminderen. Door vooruit te denken over wat je gedurende de week gaat eten, kun je gerichter boodschappen doen en voorkom je dat je onnodige producten koopt die uiteindelijk bederven. Begin met het opstellen van een wekelijkse maaltijdplanner. Kies recepten die gebruik maken van seizoensgebonden en lokale ingrediënten, omdat deze vaak langer vers blijven en minder kans hebben om bedorven te raken. Bovendien kunnen seizoensgebonden producten goedkoper zijn en beter smaken omdat ze op het hoogtepunt van hun versheid zijn.
Bij het plannen van je maaltijden is het ook nuttig om gerechten te kiezen die overlappende ingrediënten hebben. Dit betekent dat je bijvoorbeeld een gerecht kunt bereiden dat wortelen vereist en vervolgens een ander gerecht kunt plannen dat de rest van de wortelen gebruikt, zodat er niets wordt verspild. Probeer ook rekening te houden met restjes en plan maaltijden die ze kunnen opnemen, zoals soepen, stoofschotels of salades.
Maak een boodschappenlijst
Een boodschappenlijst opstellen voordat je naar de winkel gaat, helpt om impulsaankopen te vermijden en ervoor te zorgen dat je alleen de benodigde items koopt. Begin met het controleren van wat je al in huis hebt, inclusief voorraadkasten, koelkast en vriezer. Noteer wat je nodig hebt op basis van je maaltijdplan. Probeer je lijstje te ordenen op basis van de indeling van de winkel om je winkelervaring efficiënter te maken en de verleiding van onnodige aankopen te verminderen.
Tijdens het winkelen, houd je strikt aan je lijstje. Impulsaankopen leiden vaak tot overbodige voedselvoorraden die je uiteindelijk niet zult gebruiken voordat ze bederven. Als je een groot gezin hebt, kan het handig zijn om een app te gebruiken die door meerdere gezinsleden kan worden bijgewerkt, zodat iedereen kan bijdragen aan het boodschappenlijstje en je geen dubbele aankopen doet.
Bewaar voedsel op de juiste manier
De manier waarop voedsel wordt bewaard, heeft een grote invloed op de houdbaarheid. Zorg ervoor dat je koelkast op de juiste temperatuur is ingesteld (ongeveer 4 graden Celsius) en dat bederfelijke goederen goed worden afgesloten om blootstelling aan lucht te minimaliseren. Gebruik luchtdichte containers en bewaar restjes in doorzichtige bakjes zodat je ze niet vergeet. Producten zoals brood kunnen beter in de vriezer worden bewaard als je ze niet binnen een paar dagen kunt consumeren.
Het is ook belangrijk om voedsel op de juiste plaats in de koelkast te bewaren. Bewaar bederfelijke producten zoals vlees en vis op de koudste plek (meestal het onderste schap), en houd groenten en fruit in aparte lades om kruisbesmetting te voorkomen. Sommige groenten en fruit produceren ethyleengas dat andere producten sneller kan laten bederven, dus bewaar ze apart. Producten zoals appels, bananen en tomaten moeten bijvoorbeeld niet naast ethyleengevoelige producten zoals sla en komkommers worden bewaard.
Begrijp houdbaarheidsdata
Houdbaarheidsdata kunnen verwarrend zijn en leiden vaak tot onnodige verspilling. Begrippen als “ten minste houdbaar tot” (THT) en “te gebruiken tot” (TGT) hebben verschillende betekenissen. THT-datums geven aan dat het voedsel na deze datum mogelijk enige kwaliteit verliest, maar vaak nog veilig is om te eten. TGT-datums zijn belangrijker omdat ze aangeven tot wanneer het product veilig geconsumeerd kan worden. Gebruik je zintuigen om te bepalen of voedsel nog goed is: ruik, kijk en proef voordat je besluit het weg te gooien.
Veel mensen gooien voedsel weg zodra de houdbaarheidsdatum is verstreken, terwijl het vaak nog prima gegeten kan worden. Droge en ingeblikte producten kunnen vaak nog maanden na de houdbaarheidsdatum worden gebruikt als ze goed zijn opgeslagen. Gebruik een beetje gezond verstand en wees niet bang om je zintuigen te vertrouwen.
Kook creatief met restjes
Restjes kunnen de basis vormen voor heerlijke nieuwe maaltijden. Soepen, stoofschotels en salades zijn perfecte gerechten om verschillende restjes in te verwerken. Groenten die hun beste tijd hebben gehad, kunnen worden omgetoverd tot voedzame bouillons of roerbakgerechten. Vlees en vis kunnen dienen als ingrediënten voor een smakelijke nasi of pasta. Het internet staat vol met recepten en ideeën voor het gebruik van restjes, dus wees creatief en experimenteer.
Een andere manier om creatief te zijn met restjes is door ze in te vriezen voor later gebruik. Als je bijvoorbeeld een grote hoeveelheid saus hebt gemaakt, verdeel deze dan in kleinere porties en vries ze in. Zo heb je altijd een snelle maaltijdoptie bij de hand. Ook overgebleven groenten kunnen worden ingevroren en later worden toegevoegd aan soepen of stoofschotels.
Portiecontrole
Een andere manier om voedselverspilling te verminderen is door aandacht te besteden aan portiegroottes. Kook niet meer dan je nodig hebt en serveer kleinere porties om te voorkomen dat voedsel op borden blijft liggen en uiteindelijk in de prullenbak verdwijnt. Als je regelmatig te veel kookt, probeer dan te leren van je ervaringen en pas je kookgewoonten aan. Bij een feestje of diner kun je gasten zelf laten opscheppen, zodat ze precies nemen wat ze willen eten.
Gebruik bij het koken maatbekers en een keukenweegschaal om porties nauwkeurig af te meten. Dit helpt niet alleen om voedselverspilling te verminderen, maar zorgt er ook voor dat je maaltijden consistent en lekker zijn. Overweeg ook om recepten te halveren als je voor een kleiner aantal mensen kookt.
Gebruik de vriezer effectief
De vriezer is je beste vriend in de strijd tegen voedselverspilling. Vries overschotten in voordat ze bederven, zodat je ze later kunt gebruiken. Veel producten kunnen goed ingevroren worden, zoals brood, vlees, vis, groenten en zelfs sommige kazen. Label ingevroren items met de datum van invriezen en de inhoud, zodat je precies weet wat je in je vriezer hebt liggen en je niet hoeft te gokken.
Maak een gewoonte van het regelmatig controleren van je vriezerinhoud en plan maaltijden rond de items die daar het langst liggen. Door bevroren voedsel op tijd te gebruiken, voorkom je dat het uiteindelijk toch nog wordt weggegooid. Daarnaast kun je overwegen om restjes en kliekjes direct in portiegroottes in te vriezen, zodat je precies kunt ontdooien wat je nodig hebt.
Conserveer voedsel
Conserveringsmethoden zoals inmaken, drogen en fermenteren kunnen de houdbaarheid van voedsel aanzienlijk verlengen. Door bijvoorbeeld fruit in te maken kun je de zomeroogst omzetten in heerlijke jams die het hele jaar door goed blijven. Groenten kunnen worden gefermenteerd tot gezonde snacks zoals zuurkool en kimchi. Deze technieken zijn niet alleen praktisch, maar ook leuk om te doen en kunnen je keukenrepertoire verrijken.
Inmaken is een uitstekende manier om overtollig fruit en groenten te bewaren. Je kunt bijvoorbeeld tomaten inmaken voor sauzen, of augurken maken van komkommers. Fermentatie is een andere methode die niet alleen de houdbaarheid verlengt, maar ook de voedingswaarde van het voedsel verhoogt. Probeer bijvoorbeeld zelfgemaakte yoghurt of kefir te maken, of experimenteer met fermentatie van groenten.
Deel en doneer
Als je meer voedsel hebt dan je kunt gebruiken, overweeg dan om het te delen met vrienden, familie of buren. Organiseer een buurtmaaltijd of geef overschotten weg via voedselbanken en andere liefdadigheidsorganisaties. Er zijn ook steeds meer apps en platforms die het delen van voedsel mogelijk maken, zodat niets verloren hoeft te gaan.
Voedselbanken en andere liefdadigheidsorganisaties kunnen vaak veel doen met overtollig voedsel dat anders zou worden weggegooid. Door voedsel te doneren, help je niet alleen om verspilling te verminderen, maar ondersteun je ook mensen in nood. Overweeg ook om deel te nemen aan lokale initiatieven en gemeenschapsprojecten die zich inzetten voor het verminderen van voedselverspilling.
Composteer organisch afval
Zelfs met de beste planning en inspanning kan het voorkomen dat er toch voedselafval ontstaat. Het composteren van organisch afval is een uitstekende manier om dit afval terug te geven aan de natuur. Thuis composteren is eenvoudig en kan de kwaliteit van je tuinbodem verbeteren, wat op zijn beurt weer bijdraagt aan de groei van gezonde planten en gewassen.
Start met een eenvoudige composthoop of gebruik een compostbak. Voeg groente- en fruitresten, koffiedik, eierschalen en zelfs sommige papieren producten toe. Vermijd het composteren van vlees, zuivel en vetten, omdat deze ongedierte kunnen aantrekken en de compostering kunnen verstoren. Door regelmatig je compost om te draaien, zorg je voor een goede beluchting en versnel je het composteerproces. Het eindproduct is een rijke, voedingsstofrijke compost die je kunt gebruiken om je tuin en planten te voeden.